Selamlar dostlar! Masamda iki adet 27 inç monitör, elimde artık silinmeye yüz tutmuş kahve kupam ve önümde açık duran o tanıdık ama bir o kadar da yabancı mavi-gri ekran: TIA Portal V21.
Geçtiğimiz haftalarda V21’in teknik özelliklerini, Industrial Copilot’un marifetlerini ve yeni donanımları konuşmuştuk. Ama bugün biraz daha “bizden”, biraz daha “insani” bir konuya değinmek istiyorum: Alışkanlıklar.
Bilirsiniz, biz otomasyoncular muhafazakar insanlarızdır. Yeniliği severiz ama alışkanlıklarımıza dokunulmasından nefret ederiz. Birisi gelip “Ctrl+Shift+F” kısayolunu değiştirdiğinde bütün günümüz zehir olabilir. TIA Portal V21, hayatımıza girdiğinden beri sadece proje dosyalarımızın uzantısını değiştirmedi; yıllardır kemikleşmiş “mühendislik reflekslerimizi” de değiştirmeye zorluyor bizi.
Şu an 2025’in sonundayız ve ben kendi iş akışımda (ve ofisteki diğer arkadaşlarda) nelerin değiştiğini, hangi konularda “Eski köye yeni adet getirdiler” diye söylendiğimizi, hangi konularda “Oh be dünya varmış” dediğimizi analiz ettim.
İşte TIA Portal V21 ile birlikte değişen (veya değişmek zorunda kalan) kullanım alışkanlıklarımız.
“Kopyala-Yapıştır”dan “Sor-Üret”e Geçiş
Eskiden (ki “eskiden” dediğim 2 yıl öncesi) bir PID bloğuna ihtiyacımız olduğunda ne yapardık?
- Eski projeler klasörüne gir.
- “Ahmet_Abi_Final_Proje”yi aç.
- Oradaki PID FC’sini bul.
- Kopyala, yeni projeye yapıştır.
- Tag’leri düzelt, patlayan yerleri onar.
Bu bizim kutsal ritüelimizdi. TIA Portal V21 ve Industrial Copilot ile bu alışkanlık, yerini garip bir diyaloğa bıraktı. Artık sağ taraftaki “Chat” penceresini açıp şunu yazıyoruz: “Bana sıcaklık kontrolü için, anti-windup özelliği olan, çıkışı 0-10V scale edilmiş bir PID SCL bloğu oluştur.”
İlk başlarda bunu yaparken kendimi çok tuhaf hissediyordum. Sanki işimi başkasına yaptırıyormuşum gibi bir suçluluk duygusu… Ama Copilot kodu önüme getirip, bir de üzerine “Şuraya dikkat et” diye yorum satırı eklediğinde, o eski “projeler arası hamallık” sürecinin ne kadar gereksiz olduğunu anladım.
Yeni Alışkanlık: Artık kütüphane karıştırmaktan çok, doğru “Prompt” (Komut) yazmayı öğreniyoruz. Klavyede kod yazma hızımızdan çok, derdimizi yapay zekaya anlatma yeteneğimiz önem kazandı.
“Save As” Hastalığı vs. Git Güveni
Bu madde, benim gibi eski kafalılar için en zoruydu. Klasörlerimizde şu manzarayı hepimiz biliriz:
Proje_V1Proje_V1_RevizyonProje_V2_SonProje_V2_Son_GercekProje_V3_ALLAHIM_SON_OLSUN
Bu bizim güvenlik battaniyemizdi. Bir şeyi bozarsak geri dönebileceğimiz o güvenli liman. TIA Portal V21’in Git entegrasyonu o kadar derinleşti ki, artık bu dosya kirliliği “amatörlük” olarak görülmeye başlandı.
Ofiste artık projeyi “Save As” yapmıyoruz. “Commit” yapıyoruz. Değişikliği yap -> Açıklamanı yaz -> Commit’le. Bir hata mı yaptın? “Revert” et.
Bu sisteme alışmak, psikolojik bir eşik gerektiriyor. O “zip dosyası alıp masaüstüne kopyalama” refleksini yenmek zor. İlk başlarda gizli gizli yine yedek alıyordum yalan yok. Ama Git History ekranında kimin, ne zaman, hangi Network’ü değiştirdiğini renkli renkli görünce, o eski “dosya çöplüğü” alışkanlığını bıraktım. Artık “Ctrl+S”ye basma sıklığım bile azaldı (Auto-commit sağ olsun).
TIA Portal V21 için Tek Monitör Artık İmkansız (mı?)
TIA Portal V13 zamanlarında 15.6 inçlik bir laptop ekranı bize yeterdi. Sol tarafta proje ağacı, ortada kod, altta properties. Sığardık bir şekilde.
V21 ile birlikte bu imkansız hale geldi. Neden mi?
- Sağda Copilot penceresi açık olmak zorunda.
- Solda Git/Version Control sekmesi sürekli göz kırpıyor.
- Altta Trace veya Simulation verileri akıyor.
- Üstte Add-in toolbarları var.
Kodu yazacak yer kalmadı! Yeni Alışkanlık: Sahaya giderken yanımızda taşınabilir ikinci monitör (şu USB-C ile çalışanlardan) götürmek artık lüks değil, zorunluluk oldu. V21 kullanıcıları olarak pencereleri “Undock” yapıp (ana ekrandan ayırıp) ikinci ekrana atma konusunda ustalaştık. Sol ekranda PLC mantığı, sağ ekranda HMI tasarımı ve Copilot… Artık bir “Kontrol Odası” operatörü gibi çalışıyoruz. Tek laptopla şantiyeye giden arkadaşlara “cesur yürek” gözüyle bakıyoruz.
Arayüz o kadar özellik doldu ki, mouse ile menüler arasında gezinmek vakit kaybı olmaya başladı. TIA Portal V21’de, özellikle “Global Search” (Ctrl+F veya yeni atanan kombinasyonlar) özelliği inanılmaz hızlandı.
Eskiden proje ağacında (Project Tree) klasörleri tek tek açıp “Acaba o DB neredeydi?” diye arardık. Şimdi ise “Spotlight” benzeri bir arama çubuğumuz var. Değişkenin adını yazmaya başladığınız an, sistem onu bulup önünüze getiriyor.
Bu durum, mouse kullanma alışkanlığımızı azalttı. Ellerimiz klavyeden kalkmadan, sadece arama çubuğu ve kısayollarla projede sörf yapıyoruz. “F7” (Insert Empty Box) tuşu hala en yakın dostumuz ama yanına “Alt+…” ile başlayan yeni yapay zeka kısayolları eklendi.
Direnç mi, Teslimiyet mi?
Eskiden simülasyon (PLCSIM), sadece çok zorda kaldığımızda veya ofiste canımız sıkıldığında açtığımız hantal bir araçtı. Genelde kodu yazar, sahaya gider, PLC’ye yükler ve makinenin saçmalamasını izleyerek hata ayıklardık.
V21 ile PLCSIM Advanced ve Digital Twin entegrasyonu o kadar pürüzsüzleşti ki, artık sahaya inmeden önce simülasyon yapmak bir “alışkanlık” haline geldi. Çünkü V21, siz kodu derlerken (compile) arka planda “Sanal Kontrolcü”yü hazırlıyor.
Artık sahaya gittiğimizde “Acaba çalışacak mı?” stresi yaşamıyoruz. “Ofiste çalışmıştı, burada sensör ayarı bozuktur” özgüveniyle gidiyoruz. Bu, otomasyoncunun üzerindeki o “her an her şey patlayabilir” stresini aldı, yerine daha analitik bir yaklaşım getirdi.
Eskiden kütüphane (Library) kullanmak, titiz mühendislerin işiydi. Çoğumuz “Global Library”yi açmaya üşenirdik. Ancak V21, bizi disipline soktu. Çünkü Copilot ve diğer yapay zeka araçları, eğer verileriniz ve bloklarınız “Typified” (Tip tanımlı/Şablon) ise düzgün çalışıyor. Spagetti kod yazdıysanız, yapay zeka da size saçma sapan öneriler sunuyor.
Bu yüzden artık kodu yazmadan önce “Data Type”ları (UDT) oluşturma alışkanlığımız geri geldi. V21 bizi zorla daha düzenli, daha “Nesne Yönelimli” (Object Oriented) düşünen mühendisler yaptı. Tembellik yapma lüksümüz kalmadı çünkü tembellik yaparsak en büyük yardımcımız (AI) çalışmıyor.
İlk başta V21’e geçerken ofiste homurdanmalar çoktu. “Yahu bu butonun yeri niye değişmiş?”, “Ne gerek vardı şimdi Git’e?” sesleri yükseldi. Ama insanoğlu (ve mühendis) adaptasyon ustasıdır.
Şu an geriye dönüp V16 veya V17 açtığımda, kendimi “kör ve sağır” gibi hissediyorum. “Nerede bu Copilot? Neden bana hatamı söylemiyor?” diye eksiklik hissediyorum.
TIA Portal V21, kullanım alışkanlıklarımızı daha “IT” (Bilgi Teknolojileri) odaklı bir yöne çekti. Artık sadece “Kablolama bilen programcı” değil, “Veri yöneten sistem mimarı” gibi davranıyoruz.
Bu değişim yorucu mu? Evet. Gerekli mi? Kesinlikle evet.
Peki sizin alışkanlıklarınız ne durumda? Hala “Final_v3.ap16” dosyalarıyla mı boğuşuyorsunuz, yoksa Git’e “Initial Commit”i attınız mı? Yorumlarda, en çok zorlandığınız yeni alışkanlığı yazın.
Tia Portal V21 resmi güncellemelerini burayı tıklayarak takip edebilirsiniz.
