Arkadaşlar, dürüst olalım: Her yılın bu zamanları, yani Kasım ayı geldiğinde biz otomasyoncuları garip bir telaş sarar. Almanya’daki o meşhur SPS fuarından gelecek haberleri bekleriz. “Acaba yeni versiyon çıktı mı?”, “Çıktıysa bilgisayarımın RAM’i yetecek mi?”, “Yine hangi menünün yerini değiştirdiler?” soruları havada uçuşur. Evet, beklenen gün geldi. Siemens, TIA Portal V21’i resmen yayınladı.
Ben de hemen kahvemi aldım (ki bu güncellemeleri incelerken kahve tüketimi normalin iki katına çıkıyor), “Release Notes” dökümanlarının arasına daldım ve sizler için bu yeni canavarı didik didik ettim. Baştan söyleyeyim; bu seferki güncelleme, sadece bir “Service Pack” makyajı değil. Siemens, V21 ile birlikte masaya yumruğunu “Yapay Zeka” ve “IT/OT Entegrasyonu” ile vurmuş durumda.
Gelin, pazarlama süslü cümlelerini bir kenara bırakalım ve şantiyedeki, ofisteki mühendisin gözünden TIA Portal V21 bize neler getiriyor, hayatımızı kolaylaştırıyor mu yoksa yeni dertler mi açıyor, birlikte bakalım.
Industrial Copilot: Artık Yalnız Değiliz (mi?)
V21’in açık ara en çok konuşulacak özelliği Industrial Copilot entegrasyonu. Geçen versiyonlarda (V19 ve V20 civarında) bunun ayak seslerini duyuyorduk ama V21 ile birlikte bu iş artık bir “beta” denemesi olmaktan çıkıp, mühendislik sürecinin göbeğine oturmuş.
Bilmeyenler için özet geçeyim: Bu, TIA Portal’ın içine gömülmüş, Microsoft Azure OpenAI tabanlı bir yapay zeka asistanı. Ama öyle “bana şiir yaz” diyen chatbotlardan değil.
SCL Kodu Yazmak Artık Angarya Değil
En sevdiğim yanı şu oldu: Karmaşık bir algoritma kurmanız gerekiyor diyelim. Copilot’a doğal dille (şimdilik İngilizce domine etse de teknik terimler evrensel) ne yapmak istediğinizi yazıyorsunuz ve o size SCL kod bloğunu oluşturup önüne getiriyor. V21’de bu öneriler çok daha isabetli hale gelmiş. Eskiden “Ya bu kodu yazdı ama derlersem kesin hata verir” dediğimiz şüpheler azalmış. Özellikle sıkıcı, tekrar eden döngüleri veya veri taşıma (move) işlemlerini yazarken inanılmaz zaman kazandırıyor.
Bir otomasyoncu olarak işimizin %60’ı “kopyala-yapıştır-düzenle” üçgeninde geçiyorsa, Copilot bu süreci “tanımla-onayla-uygula”ya çevirmeyi hedefliyor. Henüz %100 mükemmel mi? Hayır. Ama yanınızda her zaman kod yazmaya hazır bir stajyer varmış gibi hissettiriyor.
Yazılımcıların Rüyası Gerçek Oldu: Git Entegrasyonu
Eğer aranızda .NET veya Python gibi “high-level” dillerden gelenler varsa, PLC dünyasındaki versiyon kontrolsüzlüğüne hep şaşırmıştır. Klasör isimlerini Proje_Final_V2_SON_GERCEKSON.ap19 diye kaydettiğimiz o karanlık günler, TIA Portal V21 ile artık tarih olmaya hazırlanıyor.
V21, Git tabanlı versiyon kontrol sistemleriyle çok daha derin bir entegrasyona sahip. Projelerinizi standart bir yazılım projesi gibi yönetebilmenizin önü açılmış. Bu ne demek?
- Takım arkadaşınız bir FC üzerinde çalışırken, siz aynı anda bir DB üzerinde çalışabilirsiniz.
- Çakışmaları (merge conflicts) yönetmek artık daha görsel ve kolay.
- “Dün çalışan makine bugün neden çalışmıyor?” sorusunun cevabını Git geçmişinden (commit history) saniyeler içinde bulabilirsiniz.
Bu özellik, “Software-Defined Automation” (Yazılım Tabanlı Otomasyon) dedikleri o büyük vizyonun en somut adımı bence. Artık PLC programcısı ile ofisteki IT yazılımcısı aynı dili konuşmaya başlıyor.
WinCC Unified: Çocukluk Hastalıkları Bitiyor
WinCC Unified ilk çıktığında hepimiz biraz mesafeliydik, kabul edelim. V16-V17 zamanlarında stabilite sorunları, eksik özellikler canımızı sıkmıştı. Ancak V21 ile Siemens, Unified platformuna olan güvenini ve yatırımını kanıtlıyor.
V21’deki en kritik yenilik: Redundant (Yedekli) Sunucu Mimarisi. Kritik proseslerde, ilaç fabrikalarında veya enerji santrallerinde tek bir PC’ye güvenemezsiniz. V21, WinCC Unified tabanlı SCADA sistemlerinin yedekli çalışmasını (Redundancy) çok daha kolay ve stabil hale getirmiş. Bir sunucu çökerse, diğeri devreye giriyor ve üretim durmuyor.
Ayrıca WinCC Unified Data Hub diye yeni bir kavramla tanışıyoruz. Bu, sahadaki farklı Unified panellerden veya PC’lerden gelen verilerin, alarmların ve “audit trail” kayıtlarının tek bir merkezde toplanmasını sağlıyor. “Merkezi Arşivleme” diyebiliriz buna. Özellikle veri tutarlılığının hayati olduğu sektörler için (Gıda, İlaç) bu özellik altın değerinde.
Performans ve Sistem Gereksinimleri: RAM Canavarı mı?
Gelelim o can alıcı soruya: Bilgisayarım bunu kaldıracak mı?
Arkadaşlar, TIA Portal hiçbir zaman “hafif” bir yazılım olmadı, V21 de bu geleneği bozmuyor. Aksine, Copilot entegrasyonları, gelişmiş simülasyon yetenekleri ve 3D görselleştirmeler derken, sistem gereksinimleri bir tık daha yukarı çıkmış durumda.
Kendi testlerimde ve forumlarda gördüğüm kadarıyla, 32 GB RAM artık “lüks” değil, “standart” haline gelmiş. 16 GB RAM ile de çalışır mı? Çalışır ama proje derlerken (compile) gidip kendinize bir çay demleyebilirsiniz. Eğer V21’e geçmeyi düşünüyorsanız ve patronunuzu yeni bir bilgisayar için ikna etmeniz gerekiyorsa, bu yazıyı ona gösterin: Verimlilik istiyorsak, donanıma yatırım şart.
Ancak şunu da eklemeliyim; yazılımın kendi içindeki akıcılığı artmış. Menü geçişleri, editör açılış hızları (özellikle SSD kullanıyorsanız) V19’a göre hissedilir derecede daha seri. Yani motor büyümüş ama arabanın aerodinamiği de iyileşmiş.
Neden V21’e Geçmeliyim? (Ya da Geçmeli miyim?)
Bu soru her sene sorulur. Benim şahsi görüşüm ve tavsiyelerim şunlar:
Şu durumlarda kesinlikle geçin:
- Büyük ve Çoklu Kullanıcılı Projeler: Ekip halinde çalışıyorsanız, Multiuser ve Git özellikleri için geçilir.
- WinCC Unified Kullanıcıları: Eğer Unified panellerle proje yapıyorsanız, V21 çok daha olgun ve stabil. Eski versiyonlardaki o garip hatalarla uğraşmazsınız.
- Yenilikçi / Ar-Ge Projeleri: Yapay zeka (Copilot) desteğini denemek, geleceğin mühendisliğine adapte olmak istiyorsanız tam zamanı.
Şu durumlarda bekleyebilirsiniz:
- Mevcut ve Çalışan Sistemler: Halihazırda V16 veya V17 ile tıkır tıkır çalışan bir makineniz varsa, sadece “güncel olsun” diye upgrade yapmayın. “Çalışıyorsa dokunma” kuralı hala altın kuraldır.
- Donanım Yetersizliği: Bilgisayarlarınız eskiyse, V21 size hız kazandırmak yerine sinir krizi getirebilir.
Gelecek Geldi, Kapıyı Açacak mısınız?
TIA Portal V21, Siemens’in otomasyonu sadece “kablolama ve ladder diyagramı” olmaktan çıkarıp, “veri yönetimi ve yazılım mühendisliği” seviyesine taşıma vizyonunun en net kanıtı.
Yapay zeka entegrasyonu, artık sadece fuarlarda gösterilen bir “demo” değil, günlük iş akışımıza giren bir araç. Belki bugün hala elle yazdığımız kodlara daha çok güveniyoruz ama V21 ile birlikte bu güven dengesi değişmeye başlayacak gibi duruyor.
Otomasyonla ve hatasız kalın!
Bazı Kaynaklar:
Industrial Copilot Hakkında Resmi Bilgi: Siemens Industrial Copilot for Engineering – SIOS
TIA Portal Genel İndirme ve Ürün Sayfası: Siemens TIA Portal Resmi Sayfası
WinCC Unified Sistem Gereksinimleri & Yenilikler: SIMATIC WinCC Unified Sistemleri – SIOS
